w tym artykule dowiesz się :

  • co jest celem kontroli podatkowej
  • co należy wiedzieć o kontroli podatkowej
  • jakie podmioty podlegają kontroli podatkowej
  • najważniejsze etapy kontroli podatkowej
  • zakończenie kontroli podatkowej

I. Istota kontroli podatkowej

Kontrola podatkowa to zespół czynności, które przeprowadzają organy podatkowe w danym podmiocie gospodarczym, by sprawdzić, czy podmiot ten funkcjonuje zgodnie z panującym prawem podatkowym. Jej głównym celem jest uszczelnienie systemu podatkowego. W praktyce wiąże się ona ze sprawdzeniem ksiąg podatkowych, dowodów księgowych i pozostałej dokumentacji firmy w celu wykrycia ewentualnych nieprawidłowości w odprowadzaniu podatków. Może to być kontrola częściowa a może polegać na pełnym „prześwietleniu firmy”.

II. Kim są i jakie obowiązki mają organy kontroli podatkowej?

Prawo do przeprowadzenia kontroli podatkowej mają jedynie organy podatkowe pierwszej instancji. Są to naczelnicy urzędów skarbowego i celnego, dyrektorzy izb skarbowej i celnej oraz reprezentanci władz terytorialnych: marszałek województwa, starosta, prezydent miasta, burmistrz lub wójt. To oni decydują o czasie i zakresie kontroli oraz podmiotach gospodarczych, które będą jej poddane.

Z punktu widzenia przedsiębiorcy najważniejsze jest jednak nie to, kto przeprowadza kontrolę, lecz to, czego można spodziewać się od kontrolującego. Głównymi obowiązkami organów przeprowadzających kontrolę podatkową są:

  • postępowanie w granicach i na podstawie panującego prawa,
  • wcześniejsze zawiadomienie przedsiębiorcy o planowanej kontroli,
  • dokonywanie tylko takich czynności, które zostały wskazane w zawiadomieniu,
  • okazanie upoważnienia do dokonania kontroli z wyjątkiem przypadków, w których podejrzewa się popełnienie przestępstwa bądź przestępstwa skarbowego, gdy niezbędne jest okazanie jedynie legitymacji służbowej,
  • umożliwienie kontrolowanemu czynnego uczestnictwa w każdym etapie postępowania kontrolnego,
  • wpis dotyczący przeprowadzanych czynności w książce kontroli przedsiębiorcy.

III. Podmioty podlegające kontroli podatkowej, ich obowiązki i prawa

Kontrola podatkowa może dotyczyć każdego przedsiębiorcy. Reprezentant kontrolowanej firmy jest zobowiązany do współpracy z urzędnikami i umożliwienia im wykonywania ich obowiązków. W praktyce oznacza to przede wszystkim udostępnienie dokumentacji podatkowej i zapewnienie miejsca, w którym kontrola nie będzie utrudniać prowadzenia działalności. Przedsiębiorca musi umożliwić kontrolującym utrwalenie stanu rzeczywistego za pomocą fotografii, filmu czy nagrań dźwiękowych. W razie potrzeby ma też obowiązek udzielić wszelkich wymaganych wyjaśnień. Dodatkowo jeśli zajdzie taka konieczność, na własny koszt powinien dostarczyć tłumaczenia dokumentów obcojęzycznych oraz przekazać elektroniczne wyciągi z dowodów księgowych i ksiąg podatkowych.

Oprócz obowiązków kontrolowani przedsiębiorcy mają również szereg praw, do których należą:

  • prawo do przygotowania niezbędnych dokumentów oraz dokonania korekt deklaracji podatkowych w okresie między dostarczeniem zawiadomienia a rozpoczęciem kontroli,
  • prawo do wyznaczenia pełnomocnika, który będzie reprezentował ich podczas kontroli,
  • prawo do pełnego udziału w kontroli, w tym do uczestnictwa w przesłuchaniach i oględzinach,
  • prawo do składania wniosków dowodowych,
  • prawo do dostępu do akt kontroli,
  • prawo do sprzeciwu.

IV. Najważniejsze etapy kontroli podatkowej

1. Rozpoczęcie kontroli

Kontrola podatkowa jest okresowo przeprowadzana w każdym przedmiocie gospodarczym, bez względu na to, czy istnieją podejrzenia o nieprawidłowości w odprowadzaniu podatków. O jej wszczęciu zawsze decyduje organ podatkowy, który ma obowiązek zawiadomić przedsiębiorcę o planowanej kontroli przynajmniej 7 dni wcześniej. Okres ważności zawiadomienia wynosi 30 dni – jeśli do tego czasu organ nie rozpocznie czynności kontrolnych, musi dostarczyć nowe zawiadomienie.

2. Czynności kontrolne

Choć kontrola może odbywać się w siedzibie kontrolowanej firmy, nie jest to koniecznością. Równie dobrze może mieć miejsce w:

  • siedzibie przedsiębiorcy, np. mieszkaniu, jeśli prowadzi on jednoosobową działalność gospodarczą,
  • miejscu przechowywania dokumentacji, np. biurze rachunkowym, jeśli przeprowadzenie kontroli w siedzibie utrudni działanie firmy,
  • miejscach związanych z działalnością przedsiębiorstwa,
  • siedzibie organu podatkowego, jeśli przyspieszy to kontrolę lub jeśli kontrolowany zrezygnuje z udziału w czynnościach.

Podczas kontroli podatkowej urzędnicy mają prawo żądać dostępu do wszystkiego, co ma związek z aktywnością podatkową firmy, tj.:

  • akt, ksiąg i innych dokumentów, jak również mogą sporządzać na ich podstawie odpisy, kopie i notatki,
  • lokali, budynków i nieruchomości zajmowanych przez przedsiębiorcę,
  • majątku,
  • przesłuchań świadków, opinii biegłych, pozyskanych w toku kontroli dowodów i innych zasobów, które pomogą w zakończeniu kontroli.

3. Zakończenie kontroli

Nieprzekraczalny termin zakończenia kontroli podatkowej zawiera się w upoważnieniu. Dodatkowo maksymalny okres trwania kontroli podatkowej przewiduje ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. W zależności od rodzaju działalności, wszystkie kontrole w ujęciu rocznym mogą trwać maksymalnie w przypadku:

  • mikroprzedsiębiorców – 12 dni roboczych,
  • małych przedsiębiorców – 18 dni roboczych,
  • średnich przedsiębiorców – 24 dni roboczych,
  • pozostałych przedsiębiorców – 48 dni roboczych.

Co po zakończonej kontroli podatkowej?

Każda kontrola kończy się sporządzeniem protokołu, czyli raportu z przeprowadzonych czynności. Powstaje on w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje przedsiębiorca. Jeśli interesant nie zgadza się z zapisem protokołu, ma 14 dni, by wnieść wyjaśnienia, zastrzeżenia lub wnioski dowodowe. Po kontroli podatkowej, która wykazała błędy najczęściej czeka nas postępowanie podatkowe… o czym traktują inne artykuły na BiznesPodKontrolą.pl